جاذبه های گردشگری و دیدنی های جهان

در اوایل قرن سیزدهم صومعه نوراوانک مرکز مذهبی “سیونیک” و آرامگاه خاندان حاکومتی اوربلیان بوده است. در نیمه دوم قرن سیزده “سیرانس” معمار و در اوایل قرن چهاردهم “مومیک” – نقاش مینیاتوریست ،مجسمه‌ساز و معمار معروف – در اینجا کار کرده‌اند. کلیسای اصلی یعنی کلیسای “کاراپت مقدس” در محوطه صومعه قرار دارد که این صومعه با باروهایی احاطه شده است. ایوان از طرف غرب و مقبره سمبات حاکم از سمت شمال به کلیسا الحاق شده است. کلیسا و مقبره دو طبقه است. بقایای ساختمانهایی جداگانه در قسمت غربی و دو کلیسای کوچک ساخته شده از سنگهای زمخت و دیوارهای اصلی ساختمانهای دیگر در شرق محوطه محصور محفوظ مانده‌اند. در سالهای ۱۲۱۶-۱۲۲۳ میلادی کلیسای اصلی این مجموعه یعنی کلیسای “کاراپت مقدس” توسط “لیپاریت اوربلیان” حاکم منطقه بنا شده است. آن سازه‌ای گنبددار است که از داخل دارای چهار بازو بوده و در چهار گوشه‌اش نمازخانه‌هایی دو طبقه دارد. تنها ورودی آن از سمت غرب بوده و به سمت ایوان مجاور باز میشد. این ایوان آرامگاه رهبران صومعه و خاندان اوربلیان بوده است. احتمالا این ایوان بلافاصله بعد از اتمام کلیسا ساخته شده است. در سال ۱۲۶۱ میلادی ایوان به ابتکار سمبات اوربلیان و بدست “سیرانس” معمار بازسازی شده است. بعدها در سال ۱۳۲۱ میلادی در پی زلزله مجددا آسیب دیده است. به احتمال زیاد، بازسازی توسط “مومیک” انجام گرفته که به تازگی ساخت کلیسای “آرنی” را تمام کرده بود. کلیسای “گریگور مقدس” که مقبره مسقف سمبات است، در طول دیوار شمالی کلیسای اصلی امتداد دارد آن در سال ۱۲۷۵ میلادی توسط سیرانس معمار بنا شده است.

کلیسای دو طبقه “مریم مقدس” (سال ۱۳۳۹ میلادی) که آرامگاه “بورتِل” است ، از نظر فضایی در این مجموعه غالب است. بر روی مقبره طبقه اول که بصورت نیمه زیرزمین بوده و دارای زیر بنای مستطیل شکل است، شبستان صلیبی شکل طبقه دوم قرار دارد و پلکانهای که در داخل دیوار کار گذاشته شده، به آنجا راه دارد. این اثر که در چهارگوشه خود نمازخانه‌هایی دارد، در بالا به سازه‌ای گرد ختم می‌شود. که به ستونهایی آراسته شده است. بخصوص تصاویر کنده‌کاری شده موجود بر سردر طبقه آرامگاه (تصاویر مریم مقدس و فرشتگان)،آثار قبلی استاد “مومیک” که در سالهای قبلی خلق شده بودند از جمله نقش برجسته‌های سنگهای پیشانی ورودی‌های ایوان کلیساهای آرنی و نوراوانک و نیز صلیب‌سنگ ساخته شده در سال ۱۳۰۸ میلادی، ارتباط دارد. این امر در مورد حجاری‌های سردر ورودی‌های طبقات اول و دوم که توسط استادان دیگری بعد از مرگ استاد “مومیک” خلق شده‌اند، صدق نمی‌کند. تصاویر نقش برجسته نوراوانک با موضوعات انجیلی با ویژگی‌های عالی هنری و منحصربفرد خود در هنر ارمنی قرون وسطا متمایز می گردند، بخصوص آثار ایجاد شده بر قاب سنگی پنجره و ورودی غربی ایوان. تصویر مریم مقدس در حالیکه عیسی مسیح کودک بر زانوی چپ او نشسته، بر بالای درب حجاری شده است. در سمت چپ آن، تصویر سر یحیی تعمید دهنده با حاله نوری بدور آن و در سمت راست نیز تصویر اشعیا پیامبر (Isaiah) وجود دارد. در وسط قاب سنگی پنجره ایوان، تصویر نیم تنه خداوند پدر در شمایل انسان خلق شده است. به تصویر کشیدن خداوند بدینگونه بی‌سابقه است، زیرا خداوند کلا در هنر قرون وسطایی بصورت نمادین (مثلا به شکل دست راستی که از آسمان نازل شده بود) به تصویر کشیده می‌شده است. خالق نقش برجسته‌ها موضوعات تصویرنگاری قاعده‌مند را کاملا آزادانه تفسیر نموده است که به لطف آن، حجاری‌های ایوان صومعه نوراوانک از چارچوب هنر ملی فراتر می‌روند.

در قرون هفدهم و هجدهم بدور آن بارو کشیده شده است. قدمت بقایای بناهای موجود در شرق آن در بیرون و نیز در داخل محوطه محصور به همین دوران منسوب می‌شود. صلیب‌سنگهای متعددی در داخل محوطه مجموعه وجود دارد که بطور استادانه خلق شده‌اند و در بین آنها، صلیب‌سنگهای استاد مومیک با ارزشهای هنری عالی خود متمایز می‌شوند. در صومعه نوراوانک، صلیب‌سنگهای به یادبود استاد مومیک برپا شده است. ***

استاد مومیک پرآوازه عاشق دختر یکی از خانات سیونیک می‌شود. دختره نیز عاشق او شد. خان نگران استاد را احضار می‌کند و اظهار می‌دارد دخترش را تنها به یک شرط به همسری او در می‌آورد که ظرف ۳ سال بدون هیچگونه کمکی صومعه باشکوهی را برای بسازد. استاد مومیک شرط را پذیرفت و بکار مشغول شد. سه سال نگذشته بود که کار داشت به پایان خود نزدیک می‌شد. وی صومعه‌ای زیبا و بی‌نظیر می‌ساخت. وقتی خان از این امر مطلع شد، نوکر خود را می‌فرستد تا استاد مومیک را متوقف سازد. نوکره سفارش ارباب خود را انجام می‌دهد و استاد را از بالای گنبد نیمه تمام به پائین پرت می‌کند.